ΓΛΑΥΚΗ

Κύριος στόχος: Αναβάθμιση & ανάπτυξη υποδομών έρευνας & καινοτομίας για τη στήριξη της επιχειρηματικότητας

Προϋπολογισμός: 1.230.625 €

Ημερομηνία έναρξης: Σεπτέμβριος 2017

Ημερομηνία λήξης: Δεκέμβριος 2021

Φυσικό αντικείμενο της πράξης:

Η “Γαλάζια ανάπτυξη-απελευθέρωση του δυναμικού των Ωκεανών” αποτελεί στρατηγικό στόχο του ΟΡΙΖΟΝΤΑ 2020 προγράμματος πλαισίου για την ανάπτυξη της Ευρώπης (2014-2020) με κύριο αντικείμενο την εκμετάλλευση των ωκεανών και την ανάπτυξη θέσεων εργασίας με σεβασμό στα θαλάσσια οικοσυστήματα και την υγεία των θαλασσών. Η πρόταση του Ινστιτούτου Ωκεανογραφίας «Γαλάζια ανάπτυξη στην ΒΑ Μεσόγειο» έχει στόχο την ανάπτυξη θέσεων εργασίας μέσω της έρευνας για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, την επίδραση της “κλιματικής” αλλαγής στο θαλάσσιο οικοσύστημα, την βέλτιστη διαχείριση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο παράκτιο οικοσύστημα, την αξιοποίηση των θαλάσσιων πόρων και θαλάσσιας ενέργειας στην ΒΑ Μεσόγειο και την ανάπτυξη νέων μεθοδολογιών και θαλάσσιας τεχνολογίας. Το έργο υλοποιήθηκε σε δύο βασικά υποέργα αυτεπιστασίας (υλοποίηση με ίδια μέσα) στον Σαρωνικό κόλπο (ΑΤΤΙΚΗ) και στη θαλάσσια περιοχή της νήσου Ρόδου (Ν. ΑΙΓΑΙΟ) και δύο υποέργα προμήθειας επιστημονικών οργάνων.

Τα κύριο αντικείμενο του έργου είναι η μελέτη αφενός μεν της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στην λειτουργία του θαλάσσιου οικοσυστήματος, αφετέρου δε της ανθρώπινης επίδρασης στο θαλάσσιο περιβάλλον. Αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής είναι, μεταξύ άλλων, η αύξηση της θερμοκρασίας που προκαλεί μεταβολή της κυκλοφορίας των θαλάσσιων μαζών και η αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα που μπορεί να οδηγήσει στην οξίνιση του νερού. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες από την άλλη, σε πολλές περιπτώσεις, υποβαθμίζουν την ποιότητα της παράκτιας ζώνης με άμεσες συνέπειες και στην ανοιχτή θάλασσα. Συγκεκριμένα, στο προτεινόμενο έργο θα μελετηθεί η απομόνωση υδάτινων μαζών σε βαθιές λεκάνες λόγω αδυναμίας εισροής πυκνών νερών σε αυτές και η λειτουργία του οικοσυστήματος στις απομονωμένες μάζες, η επίδραση της οξίνισης του θαλασσινού νερού σε βενθικούς οργανισμούς, θα αναπτυχθούν μεθοδολογίες για την αντιμετώπιση των ανθρωπογενών πιέσεων στο παράκτιο περιβάλλον αλλά και στην ανοικτή θάλασσα, για την παρακολούθηση ρύπων, όπως οργανικές ουσίες, αντιβιοτικά κλπ., ενώ νέα τεχνολογικά συστήματα θα σχεδιαστούν/βελτιωθούν κατά τη διάρκεια του έργου με στόχο την συνεχή καταγραφή περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών. Το πολύ σημαντικό πρόβλημα των θαλάσσιων απορριμμάτων θα μελετηθεί με την βοήθεια μαθηματικών μοντέλων σχετικών με τη μεταφορά και διασπορά των απορριμμάτων. Θα γίνει εκτίμηση της θαλάσσιας ενέργειας (αιολικής και κυματικής), μελέτη της επίδρασης των ακραίων καιρικών φαινομένων στις παραλίες και η προστασία τους από την παράκτια διάβρωση, θα γίνει μορφολογική αποτύπωση υποθαλάσσιων φαραγγιών που δυνητικά βοηθούν στη μεταφορά ανθρωπογενών πιέσεων από την υφαλοκρηπίδα στη βαθιά θάλασσα, και τέλος, θα χρησιμοποιηθούν νέα δεδομένα για την ορθολογικότερη διαχείριση της παράκτιας ζώνης.

Το πρώτο υποέργο αυτεπιστασίας, που υλοποιήθηκε στην Περιφέρεια ΑΤΤΙΚΗΣ, επικεντρώθηκε (1) στη μελέτη της βαθιάς λεκάνης του Δυτικού Σαρωνικού κόλπου, όπου χρονοσειρές δεδομένων δείχνουν ότι τα βαθύτερα στρώματα δεν έχουν ανανεωθεί τα τελευταία χρόνια, και (2) στην εκτίμηση της ποιότητας της παράκτιας ζώνης του Σαρωνικού κόλπου που δέχεται ισχυρές ανθρωπογενείς πιέσεις λόγω συγκέντρωσης μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Οι μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν δοκιμάστηκαν πιλοτικά σε επιβαρυμένες περιοχές.

Το δεύτερο υποέργο αυτεπιστασίας, που υλοποιήθηκε στην Περιφέρεια Ν. ΑΙΓΑΙΟΥ και συγκεκριμένα στην Ρόδο, (1) στόχευσε στην εφαρμογή μίας σειράς καινοτόμων ερευνητικών δράσεων στα πλαίσια της αναπτυξιακής πολιτικής της περιφέρειας (ευφυής εξειδίκευση/RIS3), με τελικούς αποδέκτες όχι μόνο την επιστημονική κοινότητα αλλά τους τοπικούς φορείς και τους πολίτες του νησιού, και (2) αποτέλεσε πιλοτική μελέτη για την ευρύτερη Περιφέρεια του Νοτίου Αιγαίου και όχι μόνο.